In 2009 sprak Paul Van Bruystegem met Willy Van Fraechem, die hem vertelde over de Bertemse cafés. Willy en zijn vader Victor Van Fraechem waren decennialang verdeler van het bier van brouwerij Leopold. In Bertem was dit het ‘sissenbier’.
De handel werd gesticht in 1936 door Victor Van Fraechem (genaamd Fictoor). Hij verdeelde het bekende bier ‘Three Stars’, welke later ongedoopt werd tot ‘Leopold’.
Zoals in elke gemeente ontstonden, na de onafhankelijkheid van België en vooral in het midden van de negentiende eeuw, in Bertem de plaatselijke politieke partijen. Het waren hier voornamelijk de ‘Liberalen’ en de ‘Sissen’.
Elke partij had natuurlijk zijn geprefereerde drankgelegenheden en pilsbier. De Liberaal dronk voornamelijk ‘Stella’ en de Katholieken of Sissen verkozen ‘Leopold’.
De Sissen vonden ‘Stella’ maar fluitjesbier met een slechte smaak waar je ziek van werd en hetzelfde dachten de Liberalen van de ‘Leopold’. Wat ze niet wisten was dat grapjassen soms Stella in Leopoldglazen deden en omgekeerd. Geen enkele van de plaatselijke partijleden merkte, tot groot jolijt, deze omwisseling als ze reeds verscheidene pintjes achter de kiezen hadden. Deze sporadische omwisselingen waren zeer waarschijnlijk de reden waarom ze na een vijftien à twintig pintjes en soms meer, de volgende dag een kater hadden.
In 1971 – met de komst van de BTW – nam Willy de handel van zijn zieke en bijna blinde vader Victor over.
Het beroep van bierhandelaar was zeer zwaar en ongezond. Het sleuren met tonnen en bakken bier belastte de rug uitermate. Bovendien moest, bij wijze van voorbeeld, dagelijks heel wat van het eigen bier worden gedronken. Het was namelijk de gewoonte te trakteren in elk café waar men langs kwam, om de klanten die toevallig aanwezig waren te plezieren en te wijzen op het feit dat ‘Leopold’ het beste bier was.
Als klant dronk je dan van het pas geleverde bier en hief je het gekregen glas met de woorden ‘santé Willy’.
De zondag na de hoogmis dronk men het aperitief door op de weg naar huis in verschillende drankgelegenheden pinten drinken.
Om thuis te geraken moest Willy dertien cafés voorbij. Als hij die allemaal bezocht, wat niet altijd gebeurde, werden minstens één à twee pintjes per bezoek gedronken. Dit betekende dat voor het zondagse middagmaal tot zes liter bier in de lege maag terechtkwam.
Met de kermis en op feestgelegenheden kon het aantal gedronken glazen bier per dag tot vijftig oplopen. Gelukkig bleven vele pinten half gevuld achter.
Slechts zelden werd men echt dronken; de macht der gewoonte zorgde er voor dat men slechts licht beschonken over kwam na het nuttigen van veel bier doch gespreid over een ganse dag.
Medisch gezien waren de gevolgen op latere leeftijd voor vele bierhandelaars en bierleveranciers zwaar. Ze verbleven veel in lokalen waar men buiten het bier, van sigaren en sigaretten genoot en konden, vooral in de winter wanneer de deuren en vensters goed gesloten bleven, mee genieten in het rumoer van de cafégeuren en volop de zware tabaksrook tot zich nemen.
Zo leden ze veel aan adervernauwing, lever en pancreas ziekten, maag-, darm-, hartkwalen en suikerziekte. Een lang leven viel hen maar zelden te beurt, maar wel een goed.
Willy had ondanks alles in de bloeitijd vele collega’s die hier met hun toenamen worden vernoemd:
- Polle Van Meter: bieren ‘Op Ale’
- Michiels: bieren ‘Wieze’
- Charel Van Meerbeek: bieren ‘Perle Collier’
- De Witten Deno: bieren ‘Sas’
- Pië Van De Stijve: bieren ‘Stella’
- Florent Trekker: fabrikant van limonade
- Brouwerij Delvaux, met onder andere Blanche de Louvain
Willy en ervoor Fictoor leverden bier in volgende drankgelegenheden, ook opgesomd met hun toenaam:
- Op de Dorpstraat van af de Dalem hadden we Spijtige Jef, Schijs, De Spits, Den Trul, De Smid, Creffier en Cheper.
- Rond de Kerkstraat waren Kesse, Jeanne Mispeltaire, Klara Van Mathijs en Gaine Lismond van de partij.
- Op het Gemeenteplein en de Schipstraat (Fr. Dottermansstraat) vonden we: Tinne Van Glas en Bere Moens.
- Op de Tervuursesteenweg bediende hij Jul Konink, Jef Van Den Toyk (bij Vallerie), Timmermans, De Floes, Franske Vanderheyden, Que Deum (Jourand), Corre en Meuze.
- Op de Oude Baan waren de klanten Shijs, Pië Bult, Tone Van De Laes en De Beus.
- Op den Bertembos (aan de Augustijnenhoeve) waren Stakke, Sirou en Moeys zijn klanten.
Als men zijn dorst niet gelest kon krijgen was er de mogelijkheid om bij Fictoor of Willy thuis een bak bier te gaan halen. Het voordeel was daar dat men steeds hartelijk werd ontvangen en één of twee flesjes bier gratis te drinken kreeg.
Ten slotte kwam de biervrachtwagen ook thuis bier leveren voor het geval dat men niet tijdig in een café was geraakt of voor diegenen die ook nog bij het eten een smakelijk pilsje lusten.
In elk geval was bier drinken vroeger een sociaal gebeuren dat bij elke bezigheid plaatsvond. Onderzoek heeft uitgewezen dat bouwvakkers, in de jaren 1700 te Leuven, die van zonsopgang tot zonsondergang werkten dagelijks vijf tot zes liter bier dronken. Niet altijd goed bier, schreef men, er was ook een hoeveelheid fluitjes of slap bier bij.
Een burenbezoek kon niet zonder een flesje bier en elk goed voltooid werk zoals het einde van een ruwbouw eindigde met de ‘Maa’, dit is het plaatsen van een versierd stukje boom of op de nok van het dak, in een bierfestijn.
Willy en Fictoor hadden dus een beroep midden in het plezier en de ontspanning van de jaren 30 tot 90. Zij kenden alle inwoners, hun problemen, hun noden, hun goede kanten en wisten met een kwinkslag en een pintje bier de Bertemse inwoner zijn dagelijkse beslommeringen te laten relativeren.
(Paul Van Bruystegem in samenwerking met Willy Van Fraechem – Erfgoedkamer)
Het vroegere gemeentehuis van Leefdaal is opgetrokken in 1868-1869, samen met het achterliggende gebouw, dat aanvankelijk een school was met twee leslokalen. Klaarblijkelijk heeft het gemeentebestuur gebruik gemaakt van de subsidieregeling voor de schoolgebouwen, om tegelijkertijd een nieuw gemeentehuis op te trekken. Het moest ook dienst doen als woning voor het schoolhoofd en als reserveleslokaal. Op die wijze was een geldelijke tussenkomst van de hogere overheid verzekerd.
In Het Nieuws van den Dag van 27 augustus 1893 vonden we een verslag van de festiviteiten ter ere van Jan-Frans De Bontridder, die toen al vijftig jaar lang burgemeester van Bertem was. Hij bekleedde die functie namelijk vanaf 16 januari 1843. Op 31 december 1895 eindigde uiteindelijk zijn burgemeesterschap.
Erfgoedkamer 